Li ser hêrîşên DAÎŞ ku rejima tirk li pişt wan a

Piştî hêrîşên DAÎŞê ên li bajarên kurdistanê wê, li bajarên ewropa jî wê, hêrîşên DAÎŞê wê pêşkevin. Pêşî li Almanya, piştre li Ingilistan û piştre li Swêdê wê, kamyonan bi ajona li ser girseya gel û wê komkujiyan wê pêkbênin. Çi rasthatina ku ev şêwayên ku wê, di van komkujiyan de wê, bikarbênê wê, şêwayê hêrîşên Atîlla ên di sedsalên li dora sedsala 4´an û wan piştî zayîna îsa wê werênina li bîra mirov. Di van deman de jî wê Atîlla wê, bi hêrîşên xwe wê li herêmên desthilatdarîya roma rojava û yên rojhilat wê pêkbênin. Di vê çerçoveyê de wê, di encama wan hêrîşan de wê, rojava rojava wê were ber xûrixandinê. Ji aliyekî din ve jî wan hêrîşên DAÎŞê ên li kurdistanê û bajarên kurdistanê mirov, wan dikarê bi şibihênê li hêrîşên Selçûqîyan ên ku wan li bajarên kurdistanê di sedsale 9´min û 10 min û piştre dikirin. Wê hêrîşên DAÎŞa roja me wê di reng û çermê wan hêrîşan de wê, xwe bidina dîyarkirin.

Di vê çerçoveyê de wê, weke ku mejiyekî ev dem û şêwayên hêrîşên van deman ên ku wê selçûqîyan di dema Sencar û bavê de wê li kurdistanê dikirinê wê bixwênê wê wan wê bikê ´taqtîk´ û stretejiyên hêrîşê ên li kurdistana roja me. Bi heman rengê wê, weke ku wê hêrîşên Hûnan ên dema Atîlla û piştre ku wî li herêmên ewropa dikirin û her wusa li rojhilat û herêmên din ên Asya ku wî dikirin wê bi heman rengê wê werina kirina weke taqtîk û stretejiyên hêrîşê ên roja me. Di vê çerçoveyê de wê, dema ku mirov li rengên hêrîşên DAÎŞê û hwd dinerê wê, di vê çerçoveyê de wê şêwa û awayekê wê xwe bide dîyarkirin.

Di vê çerçoveyê de wê, di çerçoveya van rewşên û gelek rewşên hov ên dema osmanîyan ên weke ku wê di temenê wan de bin wê, hêrîşên roja me ên DAÎŞê wê werina bi rêxistinkirin. Di vê çerçoveyê de di zane min de wê, hêrîşên DAÎŞê ên li kurdistanê û welatên din êm ewropa wê, bi teybetî wê ji dû aliyan ve wê, werina lêkolînkirin. Yek wê weke di çerçoveya hêrîşên hûnan û bi teybetî ên dema Atîlla de ku wê, werina kirin wê, werina lêkolîn kirin. Dema din a duyem jî ku wê hêrîşên DAÎŞê ku wê di çerçoveya wê de wê, werina lêkolînkirin û fahmkirin wê, demên şelçûqîna ên weke dema Sencar û bavê wî ku wan li herêmên kurdistanê wan hêrîşên hov li dar dixistin bin. Di bin maskeya îslamê de bi DAÎŞê kirina van hêrîşan wê tenê wê rengekî bîrdozîkî ê ku wê di temenê wan hêrîşan de ku wê, werina bikarhanîn û bi wan re wê, ew hêrîş wê werina sernûxûmandin û vêşartin bê. Di vê çerçoveyê de wê, di aslê xwe de wê, têgîna îslamê û navê wê bixwe jî wê, weke maskeyekê wê j iwan hêrîşên qirêj re wê were bikarhanîn.

Lê ji aliyekî din ve jî ev hêrîş bi stretejiyên wan ên ku ew li bi wan dihên pêşxstin ku ew werina hildan li dest wê, zêdetirî wê werina fahmkirin. Minaq rejima tirk wê, li kurdistanê ji kurdan çi dixwezê? Di serî de wê, di çerçoveya wê armanca wê de wê, ew hêrîşên wê, ew hêrîşên DAÎŞê wê werina hildan li dest.

Hêrîşên li rojhilat û bi teybetî jî li kurdistanê wê, di vê çerçoveyê de wê, di aslê xwe de wê, xwediyê dîrokek pirr kevn bê. Di serdema sedsale 9´min û hinek piştre de wê, desthlatdarîyên kurd ên li rojhilatî ên kekoyîdî û eyerîdî wê, hêzên xwe bikina yek û wê li dijî hêrîşên hov ên selçûqîyan ku wê di rengê hêrşên DAÎŞê ên rojava me de wê li kurdistanê wê werina kirin wê li hemberî wan bisekin in. Di dewama wê, wê dema ku wê desthilatdarîya kurd a şadadîyan wê pêşkeve wê, heman rewşên hêrîşê wê ji aliyê herêmên weke hazarê û hwd ve wê, bi domin. Şah û keyê demê ê şadadîyan Fadil wê, stretejiyên şer wê pêşbixê û wê seferên leşkerî wê li herêmên qafqasya ên weke hezarê û dora wê, ew wê bikê. Piştre wê, şahê şadadî Aliyê eskerî(ankû ´aliyê leşkerî) wê, di vê çerçoveyê de wê, bi heman rengî wê, seferna li dijî selçûqîyan wê bikê. Di dewama wê de wê, di wê demê de wê, herêmên weke Ermenîstana roja me û Azarbeycana roja me wê, herêmna ku wê navên desthilatdarîya kurd bin û wê, li van herêman wê rêveberîyeka kurdi a ku wê malbate salahadînê Eyûbî wê li ser serê wê bê bi mîrgehî wê avakirî bê.

Hêrîşên piştre wê, di vê çerçoveyê de wê, bidom in. Li bakûrê kurdistanê ku wê, navenda wê mîrgaha kurd a botanê bê wê rêveberîyek kurdî wê hebê. Piştre wê, ev rêveberî wê, wergerihê desthilatdarîya merwanîyan li herêmê û wê ji bakûrê kurdistanî û heta rojavayê kurdistanê û şamê jî wê, bikê bin dest û desthilatdarîya xwe de. Di vê çerçoveyê de wê, ev rewş wê ji rewşa desthialtdarîya şadadîyan re jî wê, bibê piştgirî û alikarîyek mazin. Kûrê Alîyê Eskerî Mazrûban wê, ku ew tê ser taxt wê, desthilatdarîyek giştî wê li herêmê wê ava bikê. Di vê çerçoveyê de mirov divê ku vê yekê jî wê, werênê li ser ziman ku wê, di wê demê de wê, desthilatdarîyên kurdî ên başûr û bakûr wê, bi hevdû re wê yekîtîyekîyekê û tifaqak demkî a xort wê çêbikin. Ya ku wê temenê serkevtina wan ya wê demê jî bê wê, di aslê xwe de wê ev bê. Di wê demê de wê, ev hêrîşên hov ên selçûqîyan û ankû komên din ên tataran ku ew ji aliyê hazar ve ji herêmên din ên Asya di herikin li herêmê wê bide paqijkirin.

Di aslê xwe de wê, li ser wê encama serkevtina şadadîyan û merwaniyan a b hevdû re wê, desthilatdarîya eyûbîyan wê, li herêmê wê bigiştî wê, bê serdest û wê pêşkeve. Di vê çerçoveyê de mirov divê ku vê yekê jî wê, werênê li ser ziman ku ev demên kurdistanê ku mirov wan zanibê wê, di derbarê taqtîkên ku DAÎŞa ku rejima tirk li pişt wê ya wê, aqilekî baş bi naskirina wan re wê bide me. Li herêmê di vê çerçoveyê de wê, hêrîşên şelçûqîyan wê, bajarên kurdan wê werina kavilkirin. Her cûre pîsîtî wê, di wê demê de wê, bi destê wan wê li herêmê wê bibê. Mejiyê ku ew di temenê hêrîşên wê demê ên selçûqîyan û berî wan hûnan de wê, ne mejiyê mirovane bê. Di roja me de jî wê, heman mejî bi rejima tirk û hêrîşên DAÎŞê re wê xwe bi komkujiyên ew li herêmê dikin re wê, bide dîyarkirin.

Ber çi rejima tirk xwe bi zêdetirî bi maskeya îslamê dide nîşandin û ankû wê dixwezê? Ber ku ew wê, rewşa xwe di bin wê dîmenê de dide vêşartin. Ya ku ew li wê dihizirê jî wê, ev bê. Ew ne ku ew bi bawerîyekê ew bi îslamê bawer dikin. Ew ber ku wê, çawa wê, îstîsmar bikin ew, di wê çerçoveyê de ew nêz dibin. Mantiqê nêzîkbûna li wan ya li îslamê wê weke ku wê çawa ku wê wan hêrîşên li ewropa û hwd wê, di bin wê de wê werênina li ser ziman û weke ku Saddam dikir wê çawa komkujiyên ku rejima tirk li bakûrê kurdistanê dikê wê, bi dîmenê îslamê wê ji berçav wê bikê ku wê, bide dûrkirin. Di vê çerçoveyê de ew nêzî wê dibin.

Bêgûman, ji vê zihniyetê hêvîya mirovatîyê û çareserîyek bi mirovane kirin jî beyhûde ya. Wê ne rast jî bê. Ew tenê li xwe desthilatdar kirinê û ankû weke ku wê di dema hûnan û Atilla û di dema selçûqîyan û sencar û bavê wî de wê were ditin ku ew deveran telan kin û weke ´genîmet´ her tiştê ew bikina destê xwe û bi wê xwe werênina li ser ziman. Yanî wan êdî weke yên xwe werênina li ser ziman bê. Di vê çerçoveyê de mirov dikarê vê yekê jî wê, werênê li ser ziman ku wê, gotinên weke ´herêm´, ´telan´, ´gemînet´ û hwd wê, bi vê zihniyetê re wê, li herêmê wê werê jîyankirin. Di roja me de wê, di rewşa pirsgirêka kurd ku wan afirandîya wê, ev zihniyet wê, serdest bê. Di pêvajoyên hêrîşên DAÎŞê de destavêtina Jinan û wê(jinê) weke ´genîmetê´ dîtin, telankirina deverên din ên ku ew dikevinê de û minaq weke di dema kavilkirina bajarên bakûrê kurdistanê û her wusa di vê çerçoveyê de her tiştê weke ´genîmetê´ destdanîna li ser jî wê, di vê çerçoveyê de wê bi wê zihniyetek qirêj re wê îzaheka wê hebê.
Pêvajoyên şer ên ku rejima tirk di destpêka komarê de wê, di bin navê ´aşkîya´tîyê de ku wê bi rêxistin dikirin û digot ´ez li dijî aşkîyayan şer dikim û piştre wê, di roja me de ku ew heman tiştê di bin maskeya gotina ´terorê´ de wê pêş dixin wê, dîsa heman zihniyet bê. Li vir, di aslê xwe de ku mirov van pêvajoyên şer baş fahm nekê mirov wê, rastîya wê jî bi başî fahm nekê. Gotin, têgih û ankû weke ku di roja me de dihê li ser ziman ´oparasyonên têgihê´ û hwd wê, weke maskeyên li ser rû wê ji xwe re wê bikarbênin. Ev rewşa hêrîşan a demên bûhûrî û ên di roja me de ku ew bi awayekî vekirî û ankû servêşarî ku wan pêş dixin, ku ew rastarast bin û ankû ne rastarast bin wê, di heman rewşê de wê, wê weke xosletên vê zihnîyetê bin. Ber vê yekê wê, zihnyetê bawerkirîya ku ew bi vê rengê ew xwe li ser lingan digirê. Ber ku ev zihniyet ne xwediyê civaknasîyeka civakî û têgihiştina wê ya wê, ti carî bi têgîna civakî û bawerîya wê, tevnegerihê.

Dema ku mirov van hêrîş û stretejiyên hêrîşan û ankû ên şer ku rejima tirk pêşdivê ku mirov li wan dihizirê wê, di vê çerçoveyê de wê, were ditin ku wê, di temenê wê de wê nebûna rewşên civakî, civaknasî û ti felsefeyên bi vî rengî wê nebin. Ber vê yekê wê, hemû salixkirinên xwe yên zêhnî wê li ser rewşên serkevtinê û ankû ne serkvtinê re wê, bikê.

Pêvajoyên şer ên roja me wê, li gorî yên demên bûhûrî ên ku rejimê pêşxistina wê tenê wê li gorî demê wê rengê wê bi gûharênin. Lê wê di heman qarakter û xosletê de bin. Di vê çerçoveyê de mirov di serî de vê yekê wê werênê li ser ziman. Pêvajoyên şer ên ku wê, bi maskeyî weke ku wê bi rêxistinên li ser olê re ên weke bi navê DAÎŞê û hwd wê pêşbixin û wê bidina domandin jî wê, weke aliyekî wê bê. Di vê çerçoveyê de bi zihniyetek şer û ankû bi felsefeyek şer dana jîyankirina civakê wê, di vê çerçoveyê de wê, werê pêşxistin. Wê xwe û serdestîtîya wê, weke ya teqez wê werênina li ser ziman. Wê bixwezin ku ew her tiştê di rewşa wê de wê, bikina weke korban. Lê em vê yekê jî wê, werênina li ser ziman ku wê, di dewama wê de wê, her tiştê wê bi zihniyetek şer wê şîrovebikê û wê werênê li ser ziman. Di dîroka vê zihniyetê de wê, civaketî û civaknasîyek civakî û hwd wê, di ti demên wê de wê bi serwerî wê pêşketî wê nebê. Di roja me de jî wê, nebê.

10.04.2017/Abdusamet Yigit